De gevoelstemperatuur (windchill), wat is het en hoe werkt het?

door

Het gespreksonderwerp van de dag gaat altijd wel één keer over het weer. Lekker weertje hè, wat stormde het vannacht hard, wanneer komt de zon weer of ik had niet gedacht dat het zo koud was. Allemaal vragen en opmerkingen over het weer, waarbij het vaak ook over de gevoelstemperatuur gaat. Want soms voelt het veel kouder of warmer dan het daadwerkelijk is. Maar waar komt de gevoelstemperatuur vandaan en hoe werkt het precies? We zoeken het voor je uit.

Wat is de gevoelstemperatuur?

De gevoelstemperatuur drukt het gevoel van kou of warmte uit, maar dan met beïnvloeding van externe factoren. Zo kan het flink koeler zijn door bijvoorbeeld een wind, maar een stuk warmer aanvoelen door opgewarmde lucht of een hoge luchtvochtigheid. Daarom voelt bijvoorbeeld 30 graden in Nederland heel anders dan bijvoorbeeld op een zonnig eiland. En kan het op wintersport wel enkele graden vriezen, maar het door de zon wel echt aangenaam zijn. Óf juist door de ijzige wind extreem koud zijn.

Wil je jezelf goed wapenen tegen koude handen? Zorg er dan voor dat je de juiste handschoenen hebt.
Gevoelstemperatuur Windchill sneeuwstorm

Verschil in gevoelstemperatuur

Heb je er wel eens bij stilgestaan, dat de gevoelstemperatuur echt anders kan zijn dan de aangegeven temperatuur? De grootste invloed komt met name door de wind. Als het buiten rond het vriespunt is, maar windstil, kan het best aangenaam zijn. Zodra er een windje op komt zetten, kan de gevoelstemperatuur wel tot -10 graden zakken. In theorie is het zo dat hoe kouder het is, hoe groter het verschil met de gevoelstemperatuur kan zijn. Bij -30 kan de gevoelstemperatuur wel zakken tot over de -52 graden. Gelukkig maken we dat laatste eigenlijk nooit mee, al zijn er in Nederland gevoelstemperaturen gemeten tot wel -28 graden.

gevoelstemperatuur

Waar komt waterkou vandaan?

Waterkou(d) noemen we het in de winterse maanden als de wind snijdt en het lijkt alsof het ijskoud is. De gevoelstemperatuur ligt dan flink lager dan de echte temperatuur is. Dat komt door de wind die vanuit een winters lagedrukgebied naar Nederland komt. In dat geval krijgen we dus koude lucht in combinatie met een hoge luchtvochtigheid, ofwel waterkoud.

Wat is windchill?

Gevoelstemperatuur wordt soms ook wel windchill genoemd. Dat komt omdat voornamelijk de wind een belangrijke factor is bij de temperatuur die je daadwerkelijk voelt of ervaart. Als je in de wind staat, kan het veel kouder aanvoelen, dan wanneer je uit de wind staat. Zo zijn er dus modellen die berekenen wat de gevoelstemperatuur is bij een bepaalde windkracht en temperatuur. Je zou het zo kunnen stellen dat er warmte verloren gaat of bij komt door middel van de externe factoren.

Gevoelstemperatuur Windchill waterkoud

Het model van gevoelstemperatuur door Steadman

Er zijn verschillende modellen voor het berekenen van de gevoelstemperatuur. Een van deze modellen komt uit 1971 van Steadman. Robert Steadman was op zoek naar de juiste berekeningen om winterkleding perfect te kunnen laten beschermen tegen de kou en gevoelstemperatuur. Zijn meetmethode van de gevoelstemperatuur is gebaseerd op de hoeveelheid kleding die men nodig heeft om zichzelf te beschermen tegen de kou. We gaan niet te diep in op de berekening, maar Steadman betrekt in zijn model voornamelijk dat een mens zich met 5 km/h verplaatst en neemt naast de wind ook de luchtvochtigheid en sterkte van de zon mee. De KNMI gebruikt sinds jaren een andere methode, genaamd JAG/TI, voor het berekenen van de gevoelstemperatuur.

Geldt een gevoelstemperatuur voor iedereen?

De gevoelstemperatuur is voor mensen. Sommige dieren merken dit ook wel degelijk. Toch voelen levenloze objecten dit niet en merken alleen de daadwerkelijke temperatuur. Water bevriest onder het vriespunt en bevriest dus niet eerder door lagere gevoelstemperaturen. Net zoals auto’s, machines en vloeistoffen, die merken alleen de echte temperatuur. Toch heeft wind en luchtvochtheid wel degelijk een effect op levenloze objecten. Leidingen kunnen wel degelijk eerder bevriezen bij harde wind, terwijl een open water (meer, rivier, plas, etc.) door de beweging van wind minder snel kan bevriezen.

Code-waarschuwingen van het KNMI

Je kent de waarschuwingen van het KNMI vast wel. Af en toe lijken de code-rood, code-oranje en code-geel je om de oren te vliegen. Maar ze zijn niet voor niets, want het is wel degelijk belangrijk om jezelf goed voor te bereiden op het weer. Het KNMI geeft bijvoorbeeld code-geel af als de gevoelstemperatuur onder de -15 graden komt. Mocht het sporadisch voorkomen dat de gevoelstemperatuur onder de -20 graden komt, dan is er code-oranje. De waarschuwingen worden gegeven om koudeletsel en onderkoeling te voorkomen.

GezondheidNatuurverschijnselenTheOutdoors.nlVeiligheid

Delen op socials

Over de auteur van dit artikel

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Dit is een verplicht veld
Dit is een verplicht veld
Geef een geldig e-mailadres op.